کد مطلب:25306
شنبه 1 فروردين 1394
آمار بازدید:27
سرگذشت معتزله در عصر واثق بالله چگونه بود؟
معتصم در سال 227 در گذشت. فرزند او «واثق» بر اريكة خلافت تكيه زد. او نيز راه عمو و پدر را ادامه داد، پيرامون «خلق قرآن» بخشنامه كرد و دستور داد كه مردم به وسيلة آن مسأله مورد آزمايش قرار گيرند، فقط شهادت كساني پذيرفته شود كه معتقد به خلق قرآن باشند (قرآن را قديم ندانند و براي خدا شريك قائل نشوند) از اين طريق، گروه زيادي دستگير شدند. (يعقوبي تاريخ 2 /482)
ابن كثير مينويسد: واثق دستور داد از مسلماناني كه در بند روميان بودند و بنا بود با پرداخت غرامت آزاد شوند، آزمون به عمل آيد و هر كس را كه به خلق قرآن و عدم امكان رؤيت خدا در آخرت اعتراف نكند، تحويل نگيرند. ابن كثير وقتي اين بخش از تاريخ را نقل ميكند، آن را بدعت شنيع و عمل كوركورانه كه دليلي از كتاب و سنت ندارد، توصيف مينمايد. (ابن كثير: البداية و النهاية 10/307)
از آنچه كه طبري در تاريخ خود پيرامون حوادث سال 231 نوشته است معلوم ميشود كه واثق خليفة وقت، فشار را بر اهل حديث دو چندان كرده بود و آنان نيز در فكر بر اندازي و قتل خليفة وقت افتاده بودند. مالك خزاعي از نقيبان بني العباس بود، نوة او به نام احمد بن نصر بن مالك به وسيلة اهل حديث فريفته شد تا مقدمات قتل خليفه را فراهم سازد. او در اين مجالس از مسألة خلق قرآن انتقاد ميكرد. كم كم كار او رو شد و دستگير گرديد و به دار الخلفاي «سامرا» منتقل گرديد و پس از يك گفتگو پيرامون خلق قرآن و رؤيت خدا و سراي ديگر، به وسيلة خود خليفه با شمشير موروثي از «عمرو بن معديكرب» به قتل رسيد. (طبري تاريخ 7/ حوادث سال 231/ 328 ـ 329)
واثق فرمان داد كه مرزنشينان را دربارة «خلق قرآن» بيازمايند. پس از يك آزمون همه به مخلوق بودن آن اعتراف كردند جز چهار نفر كه به فرمان واثق كشته شدند. (مدرك پيش /331)
واثق به دنبال كار «معتصم» اسيران مسلمان را كه در بند روميان بودند، مورد آزمايش قرار داد. هر كس كه به خلق قرآن اعتراف ميكرد، با پرداخت غرامت به ميهن اسلاميبرگردانيده شد و آن كس كه از اعتراف به آن خود داري مينمود، در بند روميان باقي ميماند.
اين فشار تا سال 232 ادامه داشت كه واثق در آن سال درگذشت و تمام اين فشارها و به اصطلاح بگير و ببندها زير نظر سران سياسي معتزله انجام ميگرفت كه در رأس آنان »ثمامة بن اشرس»، «احمد بن أبي دوأد دزيات» قرار داشت.
: استاد محقق جعفر سبحاني
فرهنگ عقائد و مذاهب اسلامي ج 4
مطالب این بخش جمع آوری شده از مراکز و مؤسسات مختلف پاسخگویی می باشد و بعضا ممکن است با دیدگاه و نظرات این مؤسسه (تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج)) یکسان نباشد.
و طبیعتا مسئولیت پاسخ هایی ارائه شده با مراکز پاسخ دهنده می باشد.